Diyak çift yönde de aynı görevi gören bir zener diyot gibi çalışır.
Diyakın üzerine uygulanan gerilim diyak geriliminin altında
iken diyak yalıtımdadır. Üzerinden sadece sızıntı akımı geçer.
Üzerine ukgulanan gerilim diyak geriliminin üstüne çıktığında ise
siyak iletime geçer. Fakat iletime geçer geçmez diyakın uçlarındaki
gerilimde bir düşüş görülür. Bu düşüş değeri diyak geriliminin
yaklaşık %20 'si kadardır. Diyakın üzerine uygulanan gerilim diyak
geriliminin altına da düşse diyak yine de iletimde kalır. Fakat diyaka
uygulanan gerilim düşüş anından sonraki gerilim seviyesinin altına düşürüldüğünde diyak yalıtıma geçer. Diyak iki yöndeki uygulanan polarmalarda da aynı tepkiyi verecektir. Diyakın bu özelliklerinin olma
sebebi alternatif akımda kullanılabilmesidir.
DİYOT
Diyot tek yöne elektrik akımını ileten bir devre elemanıdır. Diyotun P kutbuna "Anot", N kutbuna da "Katot" adı verilir. Genellikle AC akımı DC akıma
dönüştürmek için Doğrultmaç devrelerinde kullanılır. Diyot N tipi madde
ile P tipi maddenin birleşiminden oluşur. Bu maddeler ilk birleştirildiğinde
P tipi maddedeki oyuklarla N tipi maddedeki elektronlar iki maddenin birleşim
noktasında buluşarak birbirlerini nötrlerler ve burada "Nötr" bir bölge oluşturular. Aşagıdaki şekilde Nötr bölgeyi görebilirsiniz. Bu nötr bölge, kalan diğer
elektron ve oyukların birleşmesine engel olur.Şimdide diyotun doğru ve ters
polarmalara karşı tepkilerini inceleyelim.
Doğru Polarma :
Anot ucuna güç kaynağının pozitif (+) kutbu katot ucunada güç kaynağının
negatif (-) kutbu bağlandığında P tipi maddedeki oyuklar güç kaynağının
pozitif (+) kutbu tarafından, N tipi maddedeki elektronlar da güç kaynağının
negatif (-) kutbu tarafından itilirler. Bu sayede aradaki nötr bölge yıkılmış
olur ve kaynağın negatif (-) kutbunda pozitif (+) kutbuna doğru bir elektron
akışı başlar. Yani diyot iletime geçmiştir. Fakat diyot nötr bölümü aşmak
için diyot üzerinde 0.6 Voltluk bir gerilim düşümü meydana gelir. Bu gerilim
düşümü Silisyumlu diyotlarda 0.6 Volt, Germanyum diyotlarda ise 0.2 Volttur
. Bu gerilime diyotun "Eşik Gerilimi" adı verilir. Birde diyot üzerinde fazla
akım geçirildiğinde diyot zarar görüp bozulabilir. Diyot üzerinden geçen
akımın düşürülmesi için devreye birdr seri direnç bağlanmıştır. İdeal diyotta
bu gerilim düşümü ve sızıntı akımı yoktur.
Ters Polarma :
Diyotun katot ucuna güğ kaynağının pozitif (+) kutbu, anot ucuna da güç
kaynağının negatif (-) kutbu bağlandığında ise N tipi maddedeki elektronlar
güç kaynağının negatif (-) kutbu tarafından, P tipi maddedeki oyuklarda güç
kaynağının pozitif (+) kutbu tarafında çekilirler. Bu durumda ortadaki nötr
bölge genişler, yani diyot yalıtıma geçmiş olur. Fakat Azınlık Taşıyıcılar
bölümündede anlattığımız gibi diyota ters gerilim uydulandığında diyot yalıtımda
iken çok küçük derecede bir akım geçer. Bunada "Sızıntı Akımı" adı verilir. Bu istenmeyen bir durumdur.
ELEKTRİK AKIMI
Elektrik Akımı Nasıl Oluşur ? Aslında bu çok zor bir soru, ama açıklamak zorunda olduğumun farkındayım. Bildiğiniz gibi metallerin atomlarındaki elektron sayıları metalin cinsine göre değişir. İletken maddelerin atomlarının son yörüngelerinde 4 'den az elektron bulunur. Atomlar bu elektronları 8 'e tamamlayamadıkları için serbest bırakırlar. Bu yüzden bir İletken maddede milyonlarca serbest elektron bulunur. Bu maddeye elektrik uygulandığında elektronlar negatif (-) 'den pozitif (+) yönüne doğru hareket etmeye başlar. Bu harekete "Elektrik Akımı" denir. Birimi ise "Amper" 'dir. İletkenin herhangi bir noktasından 1 saniyede 6.25*10^18 elektron geçmesi 1 Amperlik akıma eşittir. Akımlar "Doğru Akım" (DC) ve "Alternatif Akım" (AC) olarak ikiye ayrılır. Şimdi bunları ayrı ayrı inceleyelim.
Doğru Akım (DC) :
Doğru akımın kısa tanımı "Zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişmeyen akıma doğru akım denir." şeklindedir. Doğru akım genelde elektronik devrelerde kullanılır. En ideal doğru akım en sabit olanıdır. En sabit doğru akım kaynakları da pillerdir. Birde evimizdeki alternatif akımı doğru akıma dünüştüren Doğrultmaçlar vardır. Bunların da daha sabit olması için DC kaynağa Regüle Devresi eklenir.
